Trái phiếu coupon và Zero coupon bond là gì? So sánh 2 loại trái phiếu

Trái phiếu coupon zero coupon bond là gì? Định giá và công thức tính trái phiếu coupon như thế nào? Hãy Đầu Tư sẽ giúp bạn tìm hiểu thật rõ những thông tin về loại trái phiếu mới lạ này.

1️⃣ Trái phiếu coupon là gì?

Trái phiếu coupon hay tiếng Anh là Coupon bond chính là chỉ loại trái phiếu sẽ được trả lãi theo định kỳ. Những lãi suất sẽ được ấn định còn gọi là lãi cuống phiếu, mỗi một kỳ trả lãi thông thường kéo dài trong 6 tháng 1 lần ở thị trường Mỹ. Tại thị trường Châu Âu hay những quốc khác thì thường là 1 năm 1 lần.

✅ Đặc điểm của Trái phiếu coupon

Trái phiếu coupon hiện được phát hành theo dạng chứng chỉ và nó có hình thái vật chất. Khi đã phát hành sẽ gồm phần cuống phiếu và phần phiếu lãi (gọi là coupon). Định kỳ, những người nắm giữ trái phiếu sẽ được gọi là trái chủ và nhận một khoản lợi tương đương lãi suất ghi ở trên cuống phiếu.

Khi phát hành dưới dạng chứng chỉ thì trái phiếu coupon sẽ còn được gọi là trái phiếu vô danh. Nó có nghĩa là ở trên trái phiếu không có ghi tên của chủ sở hữu là ai. Ai cầm tờ trái phiếu thì sẽ sở hữu tờ trái phiếu đó. Vì vậy, ưu điểm của nó là chuyển nhượng dễ dàng.

3 tiêu chí phân biệt trái phiếu coupon là:

• Đơn vị phát hành (nó là doanh nghiệp hoặc phía cơ quan chính phủ)
• Lãi suất coupon được biểu thị theo % của mệnh giá trái phiếu.
• Ngày đáo hạn của trái phiếu.

✅ Lãi suất coupon là gì?

Hiện nay, mức lãi suất coupon sẽ được ấn định ở trên phần cuống phiếu của trái phiếu. Nó sẽ quyết định được mức lãi suất mà những tổ chức phát hành trái phiếu phải trả cho phía nhà đầu tư. Lãi suất này là số cố định và không thuộc tình hình biến động cũng như những lãi suất khác trên thị trường.

Nếu như nhà đầu tư mua trái phiếu thì công ty phát hành trái phiếu sẽ có trách nhiệm phải thanh toán định kỳ cho những nhà đầu tư như lãi suất coupon đã ghi được trên cuống phiếu.

Những nhà phát hành cần phải nghiên cứu kỹ hơn để có thể xác định mức lãi suất này sao cho phù hợp với những dòng luân chuyển tiền trong tổ chức và tạo được sự hấp dẫn trên thị trường.

Xem thêm: Suy thoái kinh tế là gì? Kinh tế suy thoái nên đầu tư gì?

✅ Lãi suất đáo hạn trái phiếu

Bên cạnh lãi suất coupon thì lãi suất đáo hạn trái phiếu (tên tiếng Anh là Yield to Maturity – YTM) cũng sẽ rất quan trọng trong khi định giá trái phiếu.

Nếu như lãi suất coupon cho chúng ta biết số tiền lãi trên thực tế mà những nhà đầu tư hoặc trái chủ thu được hằng năm thì lãi suất đáo hạn sẽ thể hiện tổng tỷ suất sinh lợi ước tính trong 1 trái phiếu nếu nó giữ cho tới ngày đáo hạn.

Hiện nay, nhiều nhà đầu tư coi trọng lãi suất đáo hạn hơn là lãi suất coupon trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Ngược lại với lãi suất coupon, YTM sẽ không cố định mà nó có thể thay đổi tùy thuộc vào những biến động trên thị trường. Hay là những rủi ro tín dụng trong từng thời điểm của nhà phát hành.

✅ Tác động của lãi suất coupon tới giá trái phiếu

Những điểm đặc thù của trái phiếu coupon so với những sản phẩm tài chính là sự cố định. Tiền lãi định kỳ mà phía nhà đầu tư nhận được không thay đổi khi trái phiếu được bán ra. Ví dụ như trái phiếu có giá 1000$ thì lãi suất coupon 2%.

Vì vậy, trái chủ sẽ nhận được số tiền định kỳ là 20$ cho tới ngày đáo hạn. Con số này hoàn toàn không thay đổi khi trái phiếu tăng giá hay giảm giá. Mức giá trái phiếu có giảm hay có tăng lãi suất chung ở trên thị trường tăng cao hơn lãi suất coupon của trái phiếu.

Nguyên nhân xảy ra là do những nhà đầu tư sẽ có thể nhận được mức lãi suất tốt hơn cho nơi khác vì vậy sẽ không muốn mua thêm trái phiếu cùng với mệnh giá ban đầu.

Mặt khác, những nhà đầu tư khi có xu hướng tập trung vào các trái phiếu với lãi suất coupon cao hơn mức lãi suất chung trên thị trường cho cùng 1 loại trái phiếu và nó cũng đang giúp cho nhà đầu tư có nhiều lợi nhuận hơn.

Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có rất nhiều tình huống giá của trái phiếu không thể hiện được chính xác mối liên hệ với lãi suất coupon cùng những mức lãi suất khác ở trên thị trường. Thực tế, có khá nhiều giá của trái phiếu không thể phản ánh được chính xác mối quan hệ giữa lãi suất coupon so với những mức lãi suất khác trên thị trường.

Thự tế, có thể là giá của trái phiếu không thể phản ánh chính xác mối quan hệ giữa các bên lãi suất coupon và những mức lãi suất khác. Vì thế, nhà đầu tư phải xem xét kỹ rằng mức lãi suất coupon của phía trái phiếu trước khi xuống tiền đầu tư.

✅ Công thức tính trái phiếu coupon

Để tính công thức trái phiếu cho coupon thì lãi suất coupon của 1 trái phiếu sẽ bằng tổng của những khoản thanh toán coupon mỗi năm chia cho mệnh giá của trái phiếu đó. Cụ thể, có thể biểu thị công thức như sau:

C = i/P

Theo công thức, ta có:

• C: Là lãi suất coupon của trái phiếu
• i: Là lãi suất hằng năm
• P: Là mệnh giá gốc của trái phiếu mà bạn mua.

Ví dụ: Mỗi 1 trái phiếu phát hành theo mệnh giá 1000$ và trả lãi 1 năm 2 lần. Mỗi lần trả 30$ thì có lãi suất coupon là (30*2)/1000 = 6%.

Sự đều đặn và cố định của trái phiếu coupon khiến cho nhiều nhà đầu tư chú ý và ưu tiên chọn lựa nó trong các hạng mục đầu tư của mình. Hy vọng rằng thông qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn về trái phiếu coupon. Những ảnh hưởng của lãi suất cố định tới trái phiếu từ đó có thể định giá cho trái phiếu coupon và có quyết định đầu tư tốt nhất.

Xem thêm: Lợi nhuận gộp là gì? Ý nghĩa và cách tính lợi nhuận gộp

2️⃣ Zero coupon bond là gì?

Zero coupon bond là trái phiếu không được trả lãi theo định kỳ. Hiện nay, loại trái phiếu này sẽ có 2 cách thức trả lãi là trả tiền lãi trước thời điểm phát hành (chiết khấu) hoặc trả gộp lãi trong 1 lần khi trái phiếu đáo hạn.

✅ Phân loại Zero coupon bond

Trái phiếu trả lãi trước: còn gọi là trái phiếu chiết khấu, trái phiếu không trái tức. Khi phát hành trái phiếu thì sẽ được bán với mức giá thấp hơn mệnh giá, người mua không phải nhận lãi định kỳ. Tới thời điểm đáo hạn chỉ cần nhận vốn gốc tương ứng với mệnh giá trái phiếu.  Vì vậy, tiền lãi là phần chênh lệch giữa những mệnh giá với giá mua trong lúc phát hành.

Trái phiếu trả lãi sau: được gọi là trái phiếu gộp, khi phát hành thì người mua trái phiếu sẽ mua với giá bằng mệnh giá. Tiền lãi nếu có phát sinh định kỳ nhưng trái chủ sẽ không được nhận lãi định kỳ mà lãi đó sẽ nhập vào vốn gốc (chính là phần mệnh giá) và tính lãi cho kì tiếp theo.

Cũng tương tự như trái phiếu coupon thì nếu phát hành theo dạng chứng chỉ thì zero-coupon được phát hành thuộc loại trái phiếu vô danh (bearer bonds). Tờ trái phiếu zero – coupon sẽ không có phần cuống phiếu. Vì vậy, lãi suất được in trên bề mặt của tờ trái phiếu là một lãi suất danh nghĩa, nó cũng được dùng làm căn cứ tính lãi.

Chẳng hạn, công trái xây dựng tổ quốc có mức lãi suất danh nghĩa i=2% thì với mệnh giá của phần vốn gốc là 10.000 đồng/trái phiếu.

✅ Đánh giá trái phiếu Zero coupon

Sau khi tìm hiểu rõ về Zero coupon bond là gì thì nhà đầu tư vẫn luôn thắc mắc có nên lựa chọn sản phẩm tài chính này hay không. Vì thế, Hãy Đầu Tư sẽ chia sẻ những đánh giá về ưu nhược điểm của loại trái phiếu này như sau:

#Ưu điểm

Có thể thấy, sản phẩm đầu tư này có nhiều ưu điểm như:

• Đoán trước lợi tức: vì lợi tức của trái phiếu này sẽ được chiết khấu sâu ngay sau khi đáo hạn. Nên những nhà đầu tư có thể dễ dàng biết được lợi tức trước khi đầu tư vào loại trái phiếu này.
• Thích hợp đầu tư dài hạn: sản phẩm này có thời hạn từ 10 năm trở lên vì vậy nó là sự lựa chọn thích hợp cho những ai muốn đầu tư lâu dài.
• Vốn đầu tư thấp: Ban đầu, sản phẩm tài chính này không cần phải bỏ vốn quá nhiều vì nó có chiết khấu sâu, số tiền cần bỏ ra ban đầu cũng không quá cao. Khi trái phiếu đáo hạn thì sẽ nhận được cả gốc lẫn lãi.
• Giao dịch ở trên thị trường thứ cấp: những nhà đầu tư có thể mua bán zero coupon bond trước khi nó đáo hạn ở trên thị trường thứ cấp. Vì vậy, tỷ giá bán và mua cũng phụ thuộc vào tỷ giá của thị trường ở trong thời điểm bán.
• Tái đầu tư ít rủi ro: Là một loại trái phiếu có ít rủi ro hơn khi mà tái đầu tư. Những người chơi không cần chịu ảnh hưởng xấu khi trái phiếu đáo hạn.

#Nhược điểm

Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn có nhiều nhược điểm mà bạn nên biết trước khi đầu tư như sau:

• Không có nguồn lợi thường xuyên: Vì chỉ trả lãi 1 lần duy nhất nên những ai đầu tư sẽ không được nhận lãi suất theo định kỳ.
• Thời gian đáo hạn dài hơn: những trái phiếu không có lãi suất thì có thời gian đáo hạn dài hơn, nó lên tới hàng chục năm.
• Sự tồn tại của công ty: do thời gian đáo hạn của trái phiếu không trái tức có thể lên tới hàng chục năm. Vì vậy, những nhà đầu tư phải đối mặt cùng những rủi ro trong trường hợp công ty phá sản trước khi trái phiếu đáo hạn.

Việc này đòi hỏi cho nhà đầu tư cần phải chọn thật kỹ những công ty phát hành trái phiếu, Ngoài ra, tìm hiểu và chọn lọc những công ty uy tín để an toàn hơn trong lúc đầu tư.

✅ Công thức tính trái phiếu Zero coupon

Công thức tính Zero coupon bond như sau:

Giá = M ÷ (1 + r) n

Phân tích công thức tính như sau:

• M: là giá trị đáo hạn hoặc mệnh giá của trái phiếu.
• r: là lãi suất theo yêu cầu
• n: là số năm cho tới khi đáo hạn.

Ví dụ như một nhà đầu tư mong muốn lợi tức là 6% cho một mệnh giá là $25.000. Thời gian đáo hạn sẽ trong vòng ba năm, vì thế cần tính giá trị của trái phiếu như sau: $25.000 / (1 + 0.06)3 = $20.991

Nếu bạn chấp nhận đề nghị của trái phiếu này thì những nhà đầu tư mua trái phiếu với mức giá là $20.991 trên $25.000. Nếu trái phiếu đáo hạn thì những nhà đầu tư sẽ kiếm được số tiến là $25.000 – $20.991 = $4.009. Có nghĩa là mức lãi suất 6% mỗi năm.

Trong thời gian đáo hạn trái phiếu càng dài thì những nhà đầu tư cần phải trả lãi càng ít và ngược lại. Những trái phiếu không trái tức thường có thời gian đáo hạn dài hơn. Khoản thời gian đáo hạn ban đầu ít nhất là 10 năm từ khi trái phiếu phát hành. Vì thế nó thích hợp cho những mục tiêu đầu tư dài hạn.

Ngoài ra, chiết khấu sâu của loại trái phiếu này sẽ giúp cho những nhà đầu tư chỉ phải bỏ ra 1 khoản vốn nhỏ trong thời gian ban đầu và tăng dần theo giá trị thời gian.

3️⃣ So sánh hai loại trái phiếu

Nội dung so sánh	Trái phiếu coupon	Trái phiếu zero coupon
Khái niệm	Đây là trái phiếu sẽ được trả lãi theo thời gian định kỳ và theo ấn định của những đơn vị phát hành.	Là loại trái phiếu không được trả lãi theo kỳ và chỉ có 1 cách hay 1 thời điểm trả lãi theo quy định.
Cách thức trả lãi	Bạn sẽ được trả lãi định kỳ theo những quy định của đơn vị phát hành trái phiếu.	Có hai cách trả lãi là trái phiếu chiếc khấu hoặc trái phiếu gộp.
Cuống phiếu lãi suất	Có cuống phiếu và trên đó ghi lãi suất ấn định.	Không có cuống phiếu và ghi lãi ở trên bề mặt của tờ phiếu.

Hãy Đầu Tư nhận thấy Zero coupon bond hay trái phiếu coupon sẽ có những đặc điểm và hình thức trả lãi riêng biệt khác nhau. Đó cũng chính là sản phẩm tài chính cực kỳ phù hợp cho những nhà đâu tư có thể lựa chọn. Hãy theo dõi chuyên mục Chứng Khoán để nắm vững được các kiến thức đầu tư nhé!

Nội dung bài viết có tham khảo từ:

• funan.com.vn – Trái phiếu coupon và trái phiếu zero – coupon khác nhau thế nào? – 27/10/2022
• vietnambiz.vn – Trái phiếu coupon (Coupon bond) và trái phiếu zero-coupon (Zero-coupon bond) là gì? Đặc điểm – 27/10/2022
• finhay.com.vn – Zero coupon bond là gì? Phân biệt trái phiếu coupon và zero coupon – 27/10/2022