Ponzi là gì? Hãy Đầu Tư sẽ chia sẻ những dấu hiệu nhận biết mô hình đa cấp trong các kênh đầu tư như chứng khoán, tiền điện tử, bất động sản… để bạn có thể nhận ra được mô hình này nhanh chóng nhất.
1️⃣ Tổng quan về mô hình Ponzi là gì?
✅ Ponzi là gì?
Mô hình Ponzi hay còn gọi là mô hình đa cấp kim tự tháp. Nó chính là một mô hình lừa đảo đa cấp hoạt động theo cách lấy tiền của người đến sau trả lại người đến trước. Và như vậy, nhóm người đến sau chắc chắn sẽ không nhận được gì hết.
Điểm đặc biệt của mô hình này đó là ảnh hưởng thẳng đến tâm lý của nhà đầu tư. Người đứng đầu mô hình sẽ hiểu được và lợi dụng tâm lý của người giao dịch nhằm lôi kéo họ đến mô hình Ponzi.
Mô hình Ponzi
Rất nhiều trường hợp nhà đầu tư tham gia Ponzi đã không mảy may nhận ra dấu hiệu lừa đảo bởi mức ROI (Return Of Investment) khá hấp dẫn, khiến người tham gia bỏ qua đi rủi ro có thể mắc phải.
✅ Cha đẻ của mô hình Ponzi là ai?
Ponzi được lấy tên theo tên cha đẻ của mô hình là Charles Ponzi (sinh năm 1882) – một ông trùm lừa đảo người Ý. Ông đã sử dụng mô hình Ponzi và huy động được 15 triệu USD với cả vạn khách hàng, khiến ít nhất 6 ngân hàng sụp đổ. Charles Ponzi chính thức trở thành “ông tổ” của lĩnh vực kinh doanh đa cấp lừa đảo với mô hình Ponzi nổi tiếng.
Người tạo nên mô hình Ponzi
✅ Vì sao gọi là mô hình đa cấp Ponzi?
Người ta sẽ dùng thuật ngữ “đa cấp” khi nói đến mô hình Ponzi. Đơn giản là vì người tham gia bị thu hút vào số tiền được hứa hẹn rất hấp dẫn nên họ nghĩ cách lôi kéo thêm người nữa tham gia cùng, tiền của người đi sau lại được dùng để trả cả người đi trước và kẻ cầm đầu, số tiền biến trở thành “lợi nhuận” mà ai cũng mong đợi.
Nhìn vào người tham gia sẽ thấy mô hình trên hoạt động có vẻ giống một doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng. Nhưng thực chất khoản “lợi nhuận” dùng để trả các nhà đầu tư bị hạn chế và cần phải có một dòng tiền đổ đến càng ngày càng nhiều mới có thể duy trì mô hình. Đến một thời điểm nào đấy khi lượng tiền đổ vào không đủ khả năng trả cho toàn bộ người tham gia thì mô hình sẽ tan rã.
Trong mô hình Ponzi, nhiều người tham gia bị hoa mắt bởi lợi nhuận khi các tỷ lệ ROI được hứa hẹn rất hấp dẫn. Trong khi tỷ lệ lợi nhuận trong Ponzi cao hơn khá nhiều so với những khoản đầu tư thông thường và nguy cơ mất một phần hoặc hoàn toàn khoản đầu tư nếu ROI âm.
2️⃣ Những thành phần của mô hình đa cấp Ponzi
Mô hình Ponzi sẽ có những thành viên với các chức năng như:
- Schemer: Kẻ tổ chức thiết lập hệ thống và kêu gọi nhà đầu tư bỏ vốn. Họ xây dựng hình ảnh và thương hiệu bản thân là doanh nhân thành công, có khả năng giao tiếp giỏi để thu hút người khác.
- Investor: Những “chú gà” được đích thân các Schemer “chăn dắt”. Họ sẵn sàng bỏ tiền tỷ tham gia vào hệ thống với hy vọng kiếm được nhiều tiền hơn nữa nhờ các khoản lãi suất cao này. Đặc biệt, họ sẽ không cần phải đầu tư gì hết mà chỉ cần nhận tiền từ người đến sau.
- Ponzi Introducing Investor: Họ là nhóm người sẽ bỏ ra một số tiền hoặc không bỏ ra đồng nào khi tham gia vào mô hình. Cách thức hoạt động của nhóm trên là kiếm lợi nhuận thông qua việc lôi kéo được những người đầu tư tham gia. Cam kết của các “Schemer” sẽ trả tiền lại người môi giới nếu khoản tiền trên được lấy từ những Investor khác họ đang “chăn dắt”.
3️⃣ Đặc điểm của mô hình Ponzi
Mô hình Ponzi yêu cầu khoản đầu tư ban đầu phải đưa ra hứa hẹn lợi nhuận trên mức trung bình. Mà Schemer thường sử dụng chiêu bài ngôn từ mơ hồ khi nói đến chiến lược đầu tư của họ. Đặc biệt, người mua sẽ được hứa hẹn về mức lợi nhuận hấp dẫn và lãi suất cao gấp đôi so với lãi suất bình thường.
Mô hình Ponzi đã tồn tại gần 100 năm nay và mỗi năm tại vài nơi trên thế giới có không biết bao nhiêu nhà đầu tư đã trở thành nạn nhân của mô hình này. Đánh trúng tâm lý của đại đa số những nhà đầu tư tại nước mình là mô hình lừa đảo đang hoạt động rất mạnh mẽ tại Việt Nam.
Không những vậy, chiêu lừa đảo này ngày càng biến tướng với nhiều phương thức mới và thủ đoạn tinh vi. May thay, cho dù có tinh vi đến mấy, song những Ponzier lừa đảo cũng có một số đặc điểm riêng.
Với một người mới có chút hiểu biết hoặc ngay cả những người có tuổi đời trên thị trường tài chính cũng dễ dàng bị qua mắt, bị thu hút vào mức lợi nhuận “khủng” rồi dần tin và đặt kỳ vọng ở chiến lược này.
Các nhà điều hành lợi dụng sự kém hiểu biết về kinh nghiệm của người giao dịch, đôi lúc họ tuyên bố dùng chiến lược an toàn, bảo mật nhưng không công khai thông tin mô hình hòng qua mắt nhà đầu tư.
Đặc điểm của mô hình Ponzi
Dưới đây là những đặc điểm căn bản sau bạn có thể nhận biết mô hình Ponzi nếu được “mời gọi “:
- Nhà điều hành (schemer) chi trả lợi nhuận cao nhằm thu hút nhà đầu tư mới và kích thích nhà đầu tư cũ đổ thêm tiền vô. Dài ngày việc đầu tư sẽ hình thành hiệu ứng “thác”. Lúc ấy schemer lấy ngay số tiền của người mới này trả lại nhà đầu tư ban đầu rồi gọi đây là lợi nhuận.
- Khi lợi nhuận càng cao thì xu hướng nhà đầu tư bỏ tiền của họ vào mô hình càng lớn, họ sẽ không thực sự cần nhận được lợi nhuận và rút ra mà lại quyết định vẫn giữ tiền ở đó nhằm kiếm tiền lời. Cho nên schemer không phải trả tiền mà chỉ cần nhắn tin thông báo để nhà đầu tư biết đã kiếm được như thế nào.
- Sau đó nhà đầu tư có thể không rút được tiền khi mô hình chưa kết thúc. Các Schemer cố gắng hạn chế việc rút tiền mặt bằng cách ra một kế hoạch mới với nội dung là nơi nhà đầu tư rút tiền trong một khoảng thời gian nhất định sẽ đổi lấy mức lợi nhuận cao hơn nữa.
- Một trường hợp khác là nhà đầu tư có thể rút được tiền khi thực hiện theo những quy tắc, điều khoản được đưa ra và giao dịch giải quyết nhanh. Người giao dịch thường ảo tưởng về nơi họ có khả năng chi trả và tài chính tốt để sau đấy yên tâm khi đổ tiền của mình vào.
Thực tế mô hình Ponzi đã được sử dụng tạo nên công cụ đầu tư hợp lệ. Trong trường hợp của những người này, khi họ bị mất tiền đột ngột hoặc không kiếm được lợi nhuận thì nhà điều hành sẽ nguỵ tạo lợi nhuận hoặc đưa ra báo cáo tài chính giả mạo, thay vì xác nhận rằng không đạt được mục tiêu đầu tư.
Một thời gian dài sau thì cách hoạt động trên sẽ biến chất rồi dần trở thành mô hình Ponzi.
4️⃣ Cách thức hoạt động mô hình Ponzi
- Muốn hiểu sâu hơn mô hình Ponzi, nhà đầu tư cần biết được cách thức hoạt động của nó:
Có một thành viên đầu tiên khởi xướng hoặc quảng cáo cho một cơ hội đầu tư nào đấy thì người tham gia phải bỏ vốn ngay. Người khởi xướng hứa hẹn sẽ trả lại phần vốn cộng với % lợi nhuận theo thời gian quy định. - Nếu kêu gọi được nhiều nhà đầu tư và thu hút được thêm hai người khác thì người khởi xướng sẽ lấy số tiền mà hai người sau trả lại người đầu tiên. Người cuối cùng bị hấp dẫn với mức lợi nhuận cao chót vót nên sẽ tiếp tục đầu tư. Bằng cách lấy tiền từ người mới, kẻ khởi xướng có nguồn tài chính để trả lại người đến sau nhằm thuyết phục họ tiếp tục đầu tư cũng như khuyến khích kêu gọi thêm người khác tham gia.
- Khi hệ thống đã được hoàn thiện và mở rộng thì kẻ khởi xướng bắt buộc phải kêu gọi thêm nhà đầu tư mới tham gia nhằm duy trì sự trả lời đã hứa hẹn. Và đến lúc hệ thống không duy trì được lâu thì kẻ khởi xướng bị bắt giữ hoặc biến mất với số tiền thu được từ nhà đầu tư.
5️⃣ Những dấu hiệu nhận biết Ponzi là gì?
4 dấu hiệu đặc trưng của các mô hình lừa đảo Ponzi có thể kể tới gồm:
- Kêu gọi đầu tư làm giàu nhanh, thiếu căn cứ, đưa tin sai lệch, thổi phồng để qua mặt nhà đầu tư.
- Hứa hẹn trả mức lãi suất cao chót vót để hấp dẫn nhà đầu tư tham gia với một khoản vốn nhỏ.
- Cam kết đảm bảo không rủi ro hoặc lãi suất siêu thấp và đưa ra tỷ lệ hoàn vốn cố định.
- Khó rút vốn: Ban đầu có thể dễ để tạo dựng lòng tin tưởng với người tham gia, tuy nhiên sau đó sẽ gặp trở ngại khi rút vốn từ mô hình trên. Bản thân đối tượng lừa đảo cũng luôn mời chào những gói đầu tư với lãi suất cao hơn nữa nhằm giảm thiểu việc người tham gia rút vốn khi đến hạn.
Dấu hiệu nhận biết Ponzi
6️⃣ Vì sao nhiều người vẫn rơi vào bẫy Ponzi?
Nguyên nhân quan trọng nhất khiến nhà đầu tư dễ dàng rơi vào bẫy Ponzi đó là vì thiếu kiến thức và kinh nghiệm khi tham gia thị trường. Bạn có thể bị qua mắt bởi các từ ngữ bóng bẩy nên dễ dàng bị ảnh hưởng tâm lý và bị lôi cuốn vào mức lợi nhuận siêu hấp dẫn.
Tiếp theo là vì sự “mồi chài” rất khéo của Schemer, từ một người được mọi người đều tin tưởng thì lúc ấy bạn sẽ bị mờ mắt và chỉ biết đi theo lộ trình do họ vạch ra.
Ai cũng biết lợi nhuận đi liền với an toàn, trong thị trường Crypto thì ROI và tỷ lệ rủi ro thường được quan tâm nhất. Với mô hình Ponzi thì tỷ lệ lợi nhuận không cao nhưng ROI luôn được đảm bảo ngay ban đầu và hứa hẹn quá hấp dẫn khiến nhà đầu tư dễ dàng rơi vô bẫy.
7️⃣ Cách đề phòng dự án có mô hình Ponzi hiệu quả
Nhằm bảo vệ bản thân khỏi mô hình Ponzi, bạn cần cảnh giác với những cơ hội đầu tư từ “trên trời rơi xuống”. Từ các lời mời chào vào cơ hội đầu tư mới, đặc biệt là tại một thị trường đầy bất ổn và mạo hiểm như tiền ảo.
- Cần tìm kiếm thông tin liên quan đến dự án: Nếu có những khuất tất, vấn đề không mong muốn phải công khai như đường hướng đầu tư, kỹ thuật, . ..
- Nguyên tắc phải ghi nhớ: Lợi nhuận càng cao – rủi ro càng cao
- Chú ý đến số liệu cụ thể: Những cuốn sách, báo cáo công khai, các thông tin đầu tư, white paper, . ..
- Đưa ra quyết định căn cứ trên những phân tích và cơ sở cụ thể, không phải phụ thuộc vào mức độ tin cậy hoặc sự tác động của người khác.
- Là một nhà môi giới chuyên nghiệp, bạn cần đưa ra những vấn đề về cơ hội đầu tư, rủi ro và chi phí. Hiểu rõ bản chất của việc đầu tư không phải là thừa giúp bạn có thể đưa quyết định chính xác về tương lai của mình.
Trên đây là một số thông tin cơ bản của mô hình Ponzi mà Hãy Đầu Tư mong muốn chuyển tải cho độc giả. Đây là mô hình lừa theo chuỗi và rất chuyên nghiệp. Vì thế, nhà đầu tư cần phải cảnh giác để không “sập bẫy” của bọn chúng và dẫn tới “tiền mất tật mang”. Hãy theo dõi thêm nhiều tin tức kiến thức tại haydautu.com bạn nhé!
Bài viết được tham khảo từ nguồn:
- finhay.com.vn – Mô hình Ponzi là gì? Dấu hiệu nhận biết mô hình đa cấp Ponzi – 09/02/2023
- coin98.net – Ponzi là gì? Tại sao nhiều nhà đầu tư Crypto vẫn sập bẫy Ponzi? – 09/02/2023
